სამაგისტრო ნაშრომი

ახალი ამბების თარგმნის სტრატეგიები

ხატია ხარაიშვილი

სამაგისტრო ნაშრომი წარდგენილია ილიას სახლემწიფო უნივერსიტეტის მეცნიერებათა და ხელოვნების ფაკულტეტზე ანგლისტიკაში ფილოლოგიის მაგისტრის აკადემიური ხარისხის მინიჭების მოთხოვნის შესაბამისად

უცხო ენათა ფილოლოგია (ანგლისტიკა, გერმანული ფილოლოგია, რომანული ფილოლოგია) და შედარებითი ლიტერატურათმცოდნეობა

(მიმართულება: ანგლისტიკა)

სამეცნიერო ხელმძღვანელი: ნინო მატარაძე, ასოცირებული პროფესორი

ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი

თბილისი, 2015

სარჩევი

აბსტრაქტი.....................................................................................................................................2

შესავალი........................................................................................................................................4

თავი I - ახალი ამბების ენობრივ-სტილისტური მახასიათებლები

1.1   გლობალიზაცია და მედია  .............................................................................................6

1.2   ახალი ამბების სტრუქტურა და ზოგადი მახასიათებლები......................................9

        1.2.1 სათაურის სტრუქტურა.........................................................................................11

             1.2.2 ინვერტირებული პირამიდა................................................................................14

    1.3 ახალი ამბების ლექსიკური და სინტაქსური მახასიათებლები................................15

    1.4 ახალი ამბების სტილისტური თავისებურებები.........................................................17

თავი II - ახალი ამბების თარგმნის თავისებურებები

                            1.1 ახალი ამბების თარგმნის პრობლემატურობა.................................................19

                             1.2 მთარგმნელობითი სტრატეგიების მიმოხილვა.............................................23

თავიIII - ელექტრონული მედიით გავრცელებული ახალი ამბების თარგმნა  ქართულიდან ინგლისურ ენაზე.........................................................................................27

დასკვნა.........................................................................................................................................54

ბიბლიოგრაფია..........................................................................................................................56

Abstract

          The aim of this paper is to discuss the strategies of news translation, in order to understand the reproduction difficulties  related to the mentioned discourse. The paper identifies common strategies employed in the translation of political news from Georgian into English and examines correspondence between original and its translation. Scholars argue that news translation is connected to the linguistic and socio-cultural realities as well.  Due to this diversity news translator has to see and analysis political events more than one perspective.

        The study is based on the theoretical framework of translation strategies suggested by Vinay and Darbelnet. It includes Direct and Indirect translation as macro strategies, while addition, subtraction, calques, generalization, concretization, borrowings and transliteration- can be regarded as micro ones. These strategies provide an analysis of Georgian local news and their English analogs.

         The paper consists of an introduction, three chapters, conclusions and a list of references.

         The first chapter represents the concept of globalization with its mediators- news agencies and other means of communication. The second chapter discusses the problems of news translation and its linguistic and cultural characteristics. The third chapter focuses on the main strategies used in news translation from Georgian into English.

         The conclusion summarizes the results of the research.

შესავალი

             ახალი ამბები თანამედროვე, გლობალურ სამყაროში ყველაზე მოთხოვნადი პროდუქტია, რომლის ადეკვატური თარგმანი და დროული გავრცელება, გარკვეულ სირთულეებს უკავშირდება. ლოკალური ახალი ამბების საერთაშორისო აუდიტორიისათვის თარგმნის დროს, მთარგმნელი გარკვეულწილად იჭრება ამოსავალი ენის არამხოლოდ ლინგვისტურ, არამედ სოციო-კულტურულ კონტექსტში. საინტერესოა თუ როგორ ხორციელდება აღნიშნული ინტერვენცია ტიპოლოგიურად ისეთ ურთიერთგანსხვავებულ  ენებში, როგორიცაა ქართული და ინგლისური ენები.       

          სამაგისტრო ნაშრომი განიხილავს იმ მთარგმნელობით სტრატეგიებს, რომლებიც ახალი ამბების დისკურსში გამოიყოფა და ობიექტურად ნათარგმნი ინფორმაციის გავრცელების საშუალებას იძლევა. ნაშრომი იკვლევს ქართული, ლოკალური ახალი ამბებისა და მათი ინგლისურენოვანი ანალოგის ურთიერთმიმართებას, შეპირისპირებითი ანალიზის საფუძველზე. კვლევის მიზანია, ამოსავალი და სამიზნე ტექსტების შედარების გზით, გამოიკვეთოს ენობრივი თავისებურებები, ექსტრალინგვისტური ასპექტები, კომუნიკაციური ღირებულებები  და მათი გათვალისწინებით დადგინდეს ეკვივალენტურობის ხარისხი.

        დასახული მიზნის განსახორციელებლად, ნაშრომში წარმოდგენილია კონკრეტული ამოცანები, რომელთა ეტაპობრივ განხილვას საბოლოო შედეგამდე მივყავართ.

1-ვრცლად და ამომწურავადაა განმარტებული გლობალიზაციისა და მედიის როლი თანამედროვე ციფრულ სამყაროში,  სადაც ინფორმაციის სწრაფი გავრცელება მთარგმნელს გარკვეულ პასუხისმგებლობებს აკისრებს.

2-მოცემულია ახალი ამბების თარგმნის ძირითადი სტრატეგიები და დასაბუთებულია მათი რელევანტურობა.

3-ემპირიული მასალა გამყარებულია ქართულენოვანი ახალი ამბებისა და შესაბამისი ინგლისური თარგმანის, შეპირისპირებითი ანალიზით.

      საკვლევ მასალად გამოყენებულია სხვადასხვა ელქტრონული წყაროებიდან გავრცელებული, ქართულ-ინგლისური ახალი ამბები. კველევა ეყრდნობა ვინეისა და დარბალენტის მთარგმნელობით მიდგომას, სადაც გამოყოფილია პირდაპირი და ირიბი თარგმნის სტრატეგიები. ორიგინალისა და მისი ანალოგის შედარება, სწორედ ამ სტრატეგიებით განხორციელდება.

       ნაშრომი სტრუქტურულად შედგება შესავალის, ძირითადი ნაწილისა და დასკვნისაგან. ძირითადი ნაწილი განსახილვევლი საკითხების შესაბამისად, დაყოფილია ქვეთავებად.

შესავალში განსაზღვრულია კვლევის მიზნები და დასახული ამოცანები.

პირველ თავში გაანალიზებულია ახალი ამბების როლი გლობალიზაციისა და ინფორმაციონალიზმის  ეპოქაში. საუბარია ახალი ამბების სტრუქტურაზე, ლექსიკურ-სინტაქსურ მახასიათებლებსა და სტილისტურ თავისებურებებზე.

მეორე თავი ეთმობა თარგმანის წმინდა თეორიულ ასპექტებს. წარმოდგენილია ახალი ამბების დისკურსის თარგმნისას გამოყენებული მთარგმნელობითი სტრატეგიები და მათი ანალიზი. ასევე მიმოხილულია ეკვივალენტურობის პრობლემა.

მესამე თავი ეფუძნება უშუალოდ ქართულ-ინგლისური ახალი ამბების  შედარების შედეგად მიღებული სურათის გაანალიზებას. ნაშრომის ამ ნაწილში თარგმნის მაკროსტრატეგია მიკრო დონეზე დაიყო და გამოიკვეთა ლოკალური ახალი ამბების თარგმნის თავისებურებები.

დასკვნაში შეჯამებულია კვლევის შედეგები. თეორიულ მასალაზე დაყრდნობით განხორციელებული ქართულ-ინგლისური ახალი ამბების შეპირისპირებითი ანალიზი, განზოგადებული ფორმით არის წარმოდგენილი.